Fysioparadox: kracht leidt tot onzekerheid

Toegankelijkheid en erkenning van fysiotherapie in het gezondheidsdomein

Tekst: Robert Hoogland

Goede toegankelijkheid, stevige positie in het gezondheidsveld, vak goed kunnen blijven uitvoeren, baas over eigen kwaliteit, soms transparantie en schoorvoetend goede arbeidsbeloning. Het zijn samengevat de termen die de positief gestemden rondom het kwaliteitskader veelvuldig in de mond nemen. Vooral de recente filmpjes waarin bestuursleden ondervraagd worden (door hun eigen woordvoerder) zijn doordrenkt met dergelijke termen.

Termen die mij - om meerdere redenen - negatief stemmen.

Allereerst de enorme nietszeggendheid ervan. Wie kan het hiermee oneens zijn? Het zijn zulke grote (container)begrippen en daarom in de discussie rondom dit kwaliteitskader oneigenlijk.

Geen garanties

Als we echt inzoomen op deze containerbegrippen gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat het kwaliteitskader op geen enkel punt ook maar een neiging van een garantie, laat staan meer vertrouwen geeft. Integendeel het lijkt een zoveelste ronde van veel investeren. Want als we dit wél aannemen dan moet er al heel veel uren ingezet worden zonder financiële garanties. Maar wat mij persoonlijk het meeste raakt, is het continu positioneren vanuit zwakte versterkt door angst.

Steeds weer ‘dreigementen’ in de vorm van: als we het nu niet doen dan zal doorzettingsmacht ingezet worden en/of gaan anderen het toch wel doen en/of houd je vak op te bestaan. Je zal dat maar als fysiotherapeut allemaal over je heen krijgen van jouw eigen beroepsvereniging. Altijd de zwakte en angst houding nemen. Dat is niet alleen een slechte raadgever; het klopt niet met de werkelijkheid. Heel veel signalen wijzen vooral op kracht en herkenbare positionering.

Onze krachten

Om met de kracht te beginnen. We zijn superpopulair onder de bevolking en collega zorgverleners! We worden enorm hoog beoordeeld! We zitten goed verankerd in de wijken! Meer vanuit intern zijn we goed en gedegen opgeleid en onderhouden onze kennis op een gedegen manier waardoor kwaliteit goed bewaakt wordt!

Maatschappelijk gezien is de waarde misschien wel het grootst. Fysiotherapie vermijdt vaak duurdere zorg (substitutie), maakt een groot verschil in gemiddelde ligtijden (revalidatie na OK/ Fit4Surgery programma). Fysiotherapeuten zijn goed om mensen in hun kracht te zetten (van klacht naar kracht) en dat doen we voor ruim 4 miljoen Nederlanders tegen slechts 1,5% - 1,6% van de totale zorgkosten.

Onze kracht is onze zwakte

Precies onze laatste kracht (lage kosten voor heel veel hulp aan heel veel Nederlanders) stelt ons voor een vreemde paradox. Fysiotherapie heeft dus een enorme grote maatschappelijke waarde, is zuinig, zinnig en past als een maatpak. En omdat het allemaal zo klopt, moeten we naar de basisverzekering om de zorg toegankelijk te houden.

De AV wordt te duur en is op een doodlopend spoor. Dat kan in ieder geval niet door fysiotherapie veroorzaakt worden. We zijn een druppel op de ‘zorgkostenplaat.’ Kostentechnisch stellen wij namelijk h-e-l-e-m-a-a-l niets voor. Het echte probleem: bereidheid van betalen. Te duur klopt ook niet. Te duur is als de (ervaren) waarde lager is dan de investering. We weten dat het bij fysiotherapie niet zo is.

Kleinere beurs is minder recht op zorg

Blijkbaar vinden we het best dat Nederlanders met een kleine beurs minder recht op zorg hebben en zelfs zorg mijden. Dat zijn niet de keuzes van zorgverleners, maar van politiek en financierders van zorg. Gevolgen van de hopeloos mislukte marktwerking.

De fysiotherapie is al snel blij met een positief geluid vanuit zorgverzekeraars.

Verdedigende reflex

Angst en onzekerheid binnen de fysiotherapie is begrijpelijk. We zitten eigenlijk nooit echt aan de tafels waar belangen groot zijn. Bij de totstandkoming van het IZa (Integraal Zorgakkoord) waren we nooit uitgenodigd, zo belangrijk is de fysiotherapie.

Omdat de beroepsverenigingen wel aan die tafels willen zitten, schieten ze als van nature in de verdedigende reflex, uitend in: we moeten meedoen, zeker wanneer termen als houdbaarheid en doorzettingsmacht worden ingezet. De fysiotherapie is al snel blij met een positief geluid vanuit zorgverzekeraars. Hoe vaak ik al gehoord heb (en ja ook nu weer): “Ja het is een unieke inzet, dit is echt anders, de zorgverzekeraar doet ook mee!” Als je dan enig wantrouwen uit, is steevast de opmerking: “Maar deze keer is het anders, we gaan er nu zelf over!”

We gaan gewoon door

Inmiddels zijn we met het kwaliteitskader op een punt aangekomen dat een groot deel van je actieve achterban aangeeft: “Het gaat zo niet meer!” “We kunnen niet altijd maar meedoen!” Ook de afgelopen dialoogsessie waar ik bij zat was dat een veel gehoord geluid. In een dialoogsessie verwacht je een luisterend oor en iets van gezamenlijkheid. Niets in deze sessie. Het bleek vooral een monoloog, één richting, (selectief) doof voor geluiden uit de achterban.

Zelfs zo doof dat als je beleid wordt afgestemd als gevolg van de zorgen van je achterban, je gewoon doorzet met exact hetzelfde beleid. Niet eens de moeite veranderingen te overwegen. En ook de ‘tone of voice’ is exact gelijk. Ook nu weer spreekt het bestuur, in termen van onzekerheid en alles wordt beter, verhuld in termen als tripartiete, transparantie en toekomstbestendigheid.

Oorverdovende stilte

De vragen, die in dialoogsessies en op fora, terecht worden gesteld, zijn: Gaat de fysiotherapie dan toegankelijker worden en blijven als we dit kwaliteitskader omarmen? Gaat er dan meer fysiotherapie in de BV komen? Als we zien dat BV steeds verder verkleind wordt, hoe aannemelijk is dan dat de fysiotherapie een verankering krijgt in de BV.? En als delen naar BV gaan, is de AV dan helemaal voorbij? Worden normen voor iedere fysiotherapeut? Wordt er nu toch niet gewinkeld in ons kwaliteitshuis?

Prima vragen die inmiddels schreeuwen om antwoorden. Negatief of positief maakt niet uit. Wat wel uitmaakt en tot meer onrust leidt: een oorverdovende stilte!

Als er al een concept van antwoord lijkt te komen, bestaat het uit: er zijn geen garanties. Noch op het aantal behandelingen fysiotherapie, noch op tarieven. Ook niet wat wel/niet naar BV gaat. Er komt op geen enkele vraag een echt antwoord.

Harde financiële voorwaarden

Veel gebruikt antwoord is: “We hebben harde financiële voorwaarden gesteld, als daar niet aan voldaan wordt, doen we niet mee.”. Het is dat het bestuur het zo serieus verkondigt want het is wel van een enorm cabaretesk gehalte. Buiten het hoe en wat rondom die financiering zou ik gewoon eens kijken naar de historie van de afgelopen 40 jaar. Ik durf gerust te zeggen dat die er niet komt, dan moeten we een (let op jeukterm) werkagenda opstellen en afwerken. Net als na de uitslag van het inmiddels beruchte GUPTA-onderzoek.

Even op afstand

Maar even buiten alle inhoudelijkheid, sturen vanuit angst, het uitblijven van antwoorden op serieuze vragen en het doof zijn voor verontruste leden. Als dan ook nog jouw eigen achterban duidelijk besluit niet mee te gaan door welke oorzaak dan ook. In zo’n ingewikkelde situatie ga je even op afstand en kijken waar je staat. Dan ga je (echt) luisteren, ga je samen aan de slag om wel de juiste en passende weg te vinden en creëer je samen in plaats van wij-zij. Het is geen afgang, de leden bieden verscherping.

Besluiten zijn leidend

Als je onrust wilt houden, wij-zij gevoel verder wil versterken en bestuurlijk onnodige risico’s wil aangaan dan breng je gewoon exact hetzelfde nog een keer in stemming. Voor alle duidelijkheid: de verenigingsdemocratie besluit. Zo is het bepaald en als bestuurder weet je dat het zo werkt. Besluiten zijn leidend ook als dat niet goed uitkomt! Ik hoop oprecht op inzicht want anders is de enige weg, de doodlopende weg.