Verscheidenheid in eenheid

Tekst: Robert Hoogland

Nee het is geen fout, ‘verscheidenheid in eenheid’ is exact de situatie waarin de beroepsgroep fysiotherapie verkeert. We zitten - om met de woorden van Jan Rotmans (Prof. in Sustainability Transitions van de Erasmus Universiteit) te spreken - midden in de chaos. De chaos die verbonden is aan het bouwen en onderhouden van kwaliteit binnen de beroepsgroep. Alweer rondom kwaliteit zou je daarbij gerust kunnen zeggen.

Volgens diezelfde Rotmans moet je door deze chaos heen bewegen, maar hoe waar dat ook is, op dit moment is de onrust binnen de beroepsgroep schrijnend en op sommige momenten zelfs pijnlijk met alleen maar verliezers.

Eerst maar eens die eenheid

Die verscheidenheid blijft mij persoonlijk altijd enorm verbazen. Vooral omdat we in de basis, het vak de dingen niet alleen goed doen, maar ook omdat de fysiotherapeut zo enorm gewaardeerd wordt. Eerst maar eens die eenheid dan.

De eenheid is dat alle fysiotherapeuten gedreven worden door bewegend functioneren van mensen. Zonder enige arrogantie kun je stellen dat fysiotherapeuten hun werk ook nog eens erg goed doen. Met een gemiddelde waardering boven de 9 worden fysiotherapeuten in Nederland ongekend hoog gewaardeerd door hun patiënten!

Kortgeleden sprak demissionair minister mevrouw Pia Dijkstra in een videoboodschap vol lof en met veel waardering over de fysiotherapie. Fysiotherapie als efficiënte zorg met lage kosten en goede bereikbaarheid in de wijken. Ook sprak Dijkstra over de grote rol die de fysiotherapeut speelt in bijvoorbeeld het langer thuis laten wonen van ouderen. Daarnaast ziet Dijkstra veel mogelijkheden voor fysiotherapeuten in de zogenaamde zorgtransitie. Meer zorg vanuit de veel duurdere tweede lijn naar de eerste lijn brengen. Inmiddels is aangetoond dat sommige aandoeningen net zo goed verbeteren met conservatief (fysiotherapie) als met operatief ingrijpen, maar wel tegen een fractie van de kosten en vaak met minder (werk)uitval. En dat allemaal bezien in het licht van de dubbele vergrijzing waarin fysiotherapie een nog belangrijkere rol zal gaan spelen.

Concluderend kan je gerust stellen dat waar de fysiotherapeut dagelijks zijn/haar bed voor uitkomt echt impactvol werk is. Zowel inhoudelijk als sociaal maatschappelijk.

Concluderend kan je gerust stellen dat waar de fysiotherapeut dagelijks zijn/haar bed voor uitkomt echt impactvol werk is. Zowel inhoudelijk als sociaal maatschappelijk.

Kracht kiezen we nooit

Met zo’n uitgangspositie staan we toch we sterk zou je denken, maar strategisch kiezen we die krachtige positie nooit. Integendeel we laten ons door anderen (jeukwoord: stakeholders) doen geloven dat de zorg onhoudbaar is (1,6% van alle kosten is fysiotherapie), er te veel fysiotherapeuten zijn, onvoldoende transparant zijn, aanmodderen met kwaliteit, ja zelfs frauderen en het niet leveren van zinnige zorg wordt ons voor de voeten geworpen. Stakeholders die vaak geen patiënt hebben gezien van dichtbij, laat staan behandeld.

Gevoelig voor slechte berichten

We willen het als zorgverlener het allemaal graag goed, beter, best doen. Dat zit in ons DNA (nog een eenheid overigens). We zijn dus erg gevoelig voor dergelijke berichten van die stakeholders. En ja dat weten die stakeholders donders goed. Zij kiezen overigens wel een effectieve strategie. Heel handig maken zij onze beroepsgroep blind voor hun aanzienlijk zwakkere positie. Bedenk wel dat wij bijvoorbeeld de klanten van de zorgverzekeraar direct kunnen aanspreken en onze adviezen goed opvolgt. Alleen al door dat contact heeft de fysiotherapeut een enorme invloed. Niet voor niets dat de NMa zo kritisch volgt. Uit angst dat we onze patiënten mogelijk beïnvloeden of – nog gevaarlijker - gaan samen werken.

In de praktijk betekent dat we dus bereid zijn rare sprongen te maken voor een paar euro per zitting meer en/of aan te sluiten bij een clubje om zoiets als gesuperviseerde looptraining te blijven mogen geven. Slimme clubjes waar we notabene onze eigen ontwikkelde kracht en expertise uit laten nutten door anderen.

En we weten toch allemaal dat er macrobudgettair niets bij gaat komen. Eerder minder. Dus waar je de ene praktijk een paar euro meer geeft, zakt het basistarief nog verder, zo ver dat collega’s met ambities en talenten het vak snel verlaten. Zo ver dat een toenemend aantal fysiotherapeuten aangeeft het niet meer vol te kunnen houden.

Alle hens aan dek

‘Alle hens aan dek!’, verwacht je toch. Daar leek het even, heel even op. Met het (mens en kapitaal) intensieve en kostbare project kwaliteitshuis waren we in staat weer te verbinden, een eenheid te worden. Zo was het adagium, maar het bleek een farce, een lege huls of een dooie mus zo je wilt. Terugrekenend was in minder dan een jaar tijd het kwaliteitshuis al vervangen door het kwaliteitskader. Dat viel leden rauw op het dak. Natuurlijk weer gebracht als: “Dit kwaliteitskader is enorm goed en belangrijk voor de toekomst van de fysiotherapie.” Om direct daarna de effectieve angstkaart te trekken: “Anders gebruikt Zorginstuut Nederland (ZiN) haar doorzettingsmacht en dan zijn we nergens!” Maar ondanks opnieuw angst is het kwaliteitskader met ruime meerderheid afgestemd. Door de leden, het hoogste orgaan binnen de vereniging KNGF.

Niets zo bizar als de fysiotherapie. Strategisch heeft het bestuur - van de eigen beroepsvereniging notabene - besloten om dit kwaliteitskader gewoon nogmaals in stemming te brengen. In volle vaart met de loftrompet en lastige vragen wegfilteren en wegzetten als dwarsliggende, dommige lastposten en zelfs asocialen. Als je zo vrijelijk allemaal zaken constateert, moet je ook in de spiegel durven kijken en jezelf afvragen of je wellicht ergens de verkeerde afslag hebt genomen en wat je anders kan doen.

Ongekend bizar

Het is een ongekend bizarre zaak dat we überhaupt nog een keer gaan stemmen zonder echt te luisteren. Een schandalige informatieavond volgde vooral met gastsprekers, stakeholders die nooit ingaat op de onzekerheden van je eigen achterban waarvan een van de sprekers zelfs zegt om minder/anders te verantwoorden.

En als je zo doorduwt en eigen leden met de rug tegen de muur zet dan krijg je tot overmaat van ramp ook nog een motie van wantrouwen aan je broek. Alleen maar verliezers.

Gewoon luisteren!

En het kan zo anders gaan. Gewoon luisteren! Samen met de achterban, dwarsdenkers en frisdenkers vanuit je eigen kracht opereren. Met elkaar duidelijke positie verwerven en gezond geluid in de gehele zorgbrede discussie. Mag scherp op de inhoud, ontspannen op de persoon.

Worden we het allemaal eens? Uiteraard niet, maar als we respectvol luisteren naar elkaar en ons niet laten leiden door angst, als we ons realiseren dat niemand groter is dan het vak, maar wel samen dezelfde passie hebben en de tijd nemen dan komen we tot eenheid in verscheidenheid vanuit kracht. En in deze chaos hebben we dat echt nodig of sterker is dat onze enige reddingsboei.